Het is weer zover. De scholen zijn terug open en ondanks het mooie nazomerweer is de vakantie afgelopen. Boekentassen vanonder het stof halen, boeken kaften, brooddozen vullen, … Het hoort er allemaal bij. De Turkse familie Öztürk uit Brussel kan ervan meespreken en getuigt hoe ze het schoolsysteem in België ervaren. Het leven zien ze als levenslang leren.

De deur gaat open en ik word ontvangen door vijf gezichten. Ze bieden me pantoffels aan en vragen me om mijn schoenen bij de deur te laten. Ik word uitgenodigd om aan tafel te zitten, zet me neer en krijg een heerlijk stuk chocoladetaart op mijn bord. Een berg opgerolde wijnbladeren met rijst vangt mijn oog. “Sarma,” glimlacht deze gastfamilie. “Een Turkse delicatesse.”

Ik ben hier om een interview af te nemen voor de terugkeer naar school. De familie Öztürk is twee jaar geleden van Turkije overgekomen naar België en sindsdien lopen hun kinderen school in hun nieuwe thuisland. De ouders Ali en Aysel wonen er samen met hun kinderen Asel, Nihal en Ömer in Brussel. Asel nam intussen deel aan het FMDO-buddyproject CoNnect. Wat een mooi gezin!

Gastvrije scholen

Ik vraag via de kinderen aan de ouders, Ali en Aysel, hoe ze het Belgische onderwijssysteem ervoeren toen ze hier net aankwamen. “Mijn moeder zegt dat het belangrijkste probleem de taal was. Het was niet evident om een nieuwe taal te leren. Vroeger, toen mijn kleine broer problemen had met een les, hielp mijn moeder hem. Maar door de taalbarrière is het nu mijn broertje die mijn moeder helpt. Mijn moeder heeft bijna alles over de school geleerd via ons.” Haar vader valt bij. “De scholen zijn zeer gastvrij en nodigen ons uit zodat we samen kunnen praten over de moeilijkheden. Het grootste probleem is praten. Het is het contact zelf dat niet zo vlot verloopt. Wanneer taal het grootste probleem is, zijn alle andere problemen klein.” Ik knik en ben onder de indruk.

OKAN-klas voor iedereen

Ik vraag hen hoe ze steun kregen. Ze vertellen me dat de OKAN-klas, een speciale klas voor nieuwkomers die de taal nog niet machtig zijn, een heel belangrijke schakel was. De klassen staan enkel open voor kinderen van middelbare schoolleeftijd. Dat wil zeggen dat Ömer, een schattig jongetje en de kleinste van de drie, de taal met vallen en opstaan leerde in het lager onderwijs. In de OKAN-klas hadden de leerkrachten meer aandacht voor de uitdagingen van nieuwkomers. De familie is het er over eens dat de OKAN-klas een optie moet zijn voor alle kinderen. “Ook vrienden hebben ons bijgestaan tijdens ons traject,” vertellen ze.

Zelfvertrouwen

Ik draai mijn aandacht naar de kinderen. Wat is er moeilijk aan school lopen voor jullie? Asel praat over de kleinste, Ömer. “In het begin dachten ze dat Ömer niet kon meevolgen met de lessen, omdat hij niet zo goed presteerde. Wiskunde deed hij wel goed. Dit deed de leerkrachten beseffen dat het niet de inhoud van de vakken was die de uitdaging vormde, maar de taal.” Na een tijdje verbeterde zijn Nederlands. Het motiveerde hem om naar school te gaan. Nu heeft hij meer vertrouwen dan vroeger.

Universiteit

Nihal, de tweede dochter, vertelt dat het niet evident was om te wennen aan de nieuwe realiteit in België. Asel spreekt over het traject dat ze doorlopen heeft. Eerst de OKAN-klas tot ze achttien werd, dan een jaar taalstudent aan de KU Leuven en tot slot haar start aan de universiteit. Daar besefte ze dat ze anders was dan haar medestudenten. De gesprekken gingen soms te snel en ook de cultuur was anders dan in Turkije. Ze deed veel moeite om zich aan te passen aan haar omgeving. Ik vind het verfrissend hoe ze haar situatie benadert met een dosis realiteit, maar ook moed. Ze kende tegenslagen in haar eerste jaar universiteit en medestudenten waren niet altijd even begripvol. Het maakt me treurig om te horen. Ik vraag haar vervolgens wat er positief is aan het schoollopen in België.

Naschoolse activiteiten

Ali kijkt bedachtzaam en richt zijn vriendelijke ogen op mij. Hij steekt van wal in een weloverwogen Nederlands. Hij spreekt lovend over de naschoolse activiteiten in Brussel. Hij denkt dat dit een positief punt is voor kinderen. In Turkije lopen de kinderen langere schooluren, terwijl het gezonder en meer motiverend is om ook buiten school met andere en leerrijke dingen bezig te zijn. Hij spreekt ook warm over de nieuwe generatie leerkrachten die veel meer empathie toont voor hun situatie. “Ze mogen jonger zijn, hun houding geeft blijk van ervaring.” Nahil spreekt daarentegen over hoe er in België geen staatsexamens zijn. Dat is niet evident voor Turkse jongeren. Hier in België moeten ze zich er geen zorgen over maken. Ze glimlacht opgelucht. In België zijn de klassen ook veel kleiner dan in Turkije waardoor een meer gepersonaliseerde en individuele begeleiding van de leerlingen mogelijk is. Vooral de ouders zijn hier fan van. Ze voelen dat hun kinderen in een veilige omgeving zijn. Zo vinden ze het leuk dat de directeur van Ömer’s school alle leerlingen bij naam kent.

Muziektherapie

Asel praat over de toekomst. Na haar eerste jaar aan de UGent besloot ze om een nieuwe richting in te slaan. Ondertussen is ze aangenomen op een nieuwe school om muziektherapie te starten. Een school waar ze zegt dat ze de steun van de professors voelt door haar situatie. Hier hebben ze veel begrip voor haar. Een kleine zin onder haar toelatingsattest verduidelijkt dit: “we zullen altijd helpen met taal naar deze student toe.” Ondanks het feit dat ze racisme ervaren heeft in België door medestudenten, maakt ze duidelijk dat ze België niet uniform daarop beoordeelt. “Het hangt allemaal af van de mensen zelf en de regels van de school. Ik kan niet zeggen dat België racistisch is, want ik word goed behandeld op deze nieuwe plaats. Het hangt af van de context.”

Levenslang leren

Ik zie een familie die het niet altijd even gemakkelijk heeft om haar plaats te vinden in deze nieuwe omgeving, maar die zich niet uit het lood laat slaan door de uitdagingen. Moedig leren ze Nederlands en moedig maken ze het beste van de situatie. Ze spelen met de kaarten die hen toebedeeld zijn en ze spelen als een familie. Terug naar school? Het leven is levenslang leren. Zolang je samen kan leren en ondersteund wordt, komt het allemaal goed. Ik neem afscheid van deze familie met een glimlach in mijn hart. Ze zijn prachtig.

© Jobstudente FMDO – Roos