Na een jeugd tussen oorlog, onderdrukking en vluchtelingenbestaan, vond Banafshe Hashemi (30) in Oostende eindelijk ademruimte. Haar weg naar vrijheid liep via een gedwongen huwelijk, een pijnlijke scheiding en eenzaamheid. Maar vandaag kijkt ze vooruit: vastberaden om psychologie te studeren, andere vrouwen te helpen en het taboe rond psychische kwetsbaarheid te doorbreken. “Elke dag nog ben ik doordrongen van de vaste wil om van mijn leven iets te maken.”
‘Door te vasten kan ik me beter verplaatsen in het hoofd van iemand die honger lijdt, die in armoede leeft.’
Als klein meisje groeide Banafshe (30) op in de Afghaanse hoofdstad Kaboel. Toen de Taliban er in 1994 voor de eerste keer op gewelddadige manier de politieke macht greep, vluchtten de ouders van Banafshe samen met hun drie kinderen per bus het land uit. Samen met andere familieleden en vrienden vestigden zij zich in Isfahan, ooit de hoofdstad van het Perzische rijk. Net zoals alle meisjes kreeg het jonge meisje maar beperkt de mogelijkheid om naar school te gaan.
‘Ik was vijf jaar toen we uit Kaboel weggevlucht zijn. Ik heb weinig of geen herinneringen aan de stad. Isfahan is de stad waar ik ben opgegroeid. Een stad met een heel rijke cultuur in een land dat in veel opzichten heel mooi is maar met een regime dat de mensen amper toelaat om adem te halen. Daarbij komt dat het Iraanse regime nog veel strenger is tegenover buitenlanders. Er is geen sprake van dat je als buitenlandse vrouw in Iran kunt werken, je wordt er gedwongen thuis te blijven en je leven te beperken tot het grootbrengen van kinderen en het zorgen voor het huis en wie er woont. Twee jaar geleden kreeg ik een huwelijksaanzoek van een verre neef van mij die toen in Nederland woonde. Ik ging daarop in en ik volgde hem naar de stad waar hij zich wilde vestigen. Oostende. Ons huwelijk heeft maar enkele maanden stand gehouden. Mijn ex-man gaf mij al even weinig ademruimte, hij verbood mij alleen de straat op te gaan, ik mocht van hem geen rijbewijs halen en zo voort. De scheiding was een helse periode, ik bleef letterlijk met niets alleen achter. Maar voor de eerste keer in m’n leven voelde ik me een vrij mens. Elke dag nog ben ik doordrongen van de vaste wil om van mijn leven iets te maken.’
‘Veel vrouwen in m’n omgeving hebben ’t moeilijk. Ik wil hen helpen.’
‘Die eerste maanden waren bijzonder heftig. Ik kende hier niemand buiten mijn man. We waren op zijn initiatief naar Oostende gekomen, hij had hier familie wonen. Zelf kende ik hier niemand. Toen ik ziek werd, weigerde mijn man – met wie het toen al niet goed liep – met mij bij de dokter langs te gaan. Zogezegd omdat ik toen nog niet aangesloten was bij een mutualiteit. Vandaag weet ik gelukkig beter. Mijn ex-man maakte gebruik van m’n onwetendheid om me pijn te doen. Ik zie veel vrouwen in m’n omgeving in dergelijke situaties. Zij moeten beter geholpen worden.’
‘Ik ben heel erg eenzaam geweest in die periode. Via de lesgever Nederlandse taal ben ik in contact gebracht met iemand van FMDO*. Op die manier heb ik andere mensen ontmoet. Vandaag ken ik in deze stad wat mensen. Echte vrienden heb ik er nog niet gemaakt. Zoiets vergt tijd. Ondertussen ben ik zelf vrijwilliger bij FMDO; ik werk er rond gezondheid en rond vrouwenrechten.’
‘Ik wil helpen het taboe rond psychische kwetsbaarheid te doorbreken.’
‘Ondanks die zware periode ben ik blij dat ik de stap gezet heb om naar hier te komen. Vandaag zie ik hoe veel vrouwen afkomstig uit andere culturen het hier moeilijk hebben omdat ze gewrongen zitten tussen de traditie waarin ze zijn opgegroeid en die hen verhindert om zich te ontplooien en hun verlangen om iets van hun leven te maken, om iets voor anderen te betekenen. Door bijvoorbeeld te gaan studeren en dan als leerkracht, verpleegster of dokter bij te dragen aan de maatschappij. In september start ik aan de hogeschool in de richting psychologie. Als ’t lukt wil ik daarna mijn master behalen en op die manier als therapeut aan de slag gaan. Ik zie teveel vrouwen in m’n omgeving worstelen met psychische problemen en dus wil ik in staat zijn hen op een goede manier te helpen. In de Oosterse culturen worden mensen met psychische problemen nog al te vaak scheef bekeken. Er bestaat nog een zwaar taboe op het zoeken van psychische hulp. Dat taboe wil ik helpen doorbreken, het is mijn motivatie om hard te werken, dag na dag.’
‘Er blijft een tekort aan oefenkansen om taal te oefenen in deze stad.’
‘Was ik burgemeester in Oostende dan creëerde ik nog veel meer mogelijkheden voor nieuwkomers om de taal te oefenen. Het aanbod blijft voor velen te beperkt, waardoor ze er veel te lang over doen om zich vlot in het Nederlands uit te drukken. Sommigen raken daardoor ontmoedigd, en missen kansen op de arbeidsmarkt. Dat is jammer voor die mensen, maar ook voor dit land dat daardoor veel potentiële arbeidskrachten verloren ziet gaan. Mensen ontvangen brieven die ze niet begrijpen, en komen soms op die manier in de problemen. Taalonderwijs zou nog veel meer prioriteit moeten krijgen.’
‘Door te vasten word ik een beter mens. Dat is wat ik wil.’
‘Mijn favoriete plek in Oostende is de zee. Als ik er de tijd voor vind, wandel ik elke dag langs de zee. Dan vervliegen mijn gedachten. Ik doe aan fitness, om mijn lichaam sterker te maken. En ik leer fietsen.’
‘Ik put veel kracht uit mijn geloof. In de Koran staat duidelijk geschreven dat vrouwen het recht hebben om hun eigen keuzes te maken, om hun leven zelf vorm te geven. Dat probeer ik hier sedert meer dan een jaar volop te doen. In de eerste plaats door heel intensief jullie taal te leren. Niet makkelijk, maar het moet. In tegenstelling tot het beeld dat hier leeft van de islam, schrijft ons geloof ons voor om goede mensen te zijn. Goed te doen voor anderen. De meeste moslims leven op een goede manier. Als ik meedoe aan de ramadan dan doe ik dat op een bewuste manier, niet omdat het zomaar moet. Door te vasten kan ik me beter verplaatsen in het hoofd van iemand die honger lijdt, die in armoede leeft. Zo krijg ik meer begrip voor anderen en word ik een beter mens. Dat is wat ik wil.’
*FMDO vzw (Federatie Mondiale en Democratische Organisaties) verbindt en versterkt mensen in deze diverse samenleving en doet dat met sociaal-culturele verenigingen van mensen met een migratieachtergrond en gedreven vrijwilligers die het hart van FMDO vormen. www.fmdo.be.
Tekst door Bruno Weyns, foto’s door Femke den Hollander